Wetsvoorstel adviesrecht slachtoffer (1): De verborgen agenda van Teeven

Teeven gaat steeds meer zijn stempel drukken op het strafrecht. Dat doet hij vooral door de positie van het slachtoffer in het strafproces te versterken. Zijn belangrijkste wapenfeit tot op heden is het wetsvoorstel waarbij iedereen die het spreekrecht heeft, de mogelijkheid krijgt om de rechter over de vragen van artikel 350 Wetboek van Strafvordering te adviseren. Dan hebben we het vooral over het slachtoffer en de nabestaanden. Klinkt allemaal sympathiek en zal bij de meeste mensen goed vallen. In werkelijkheid is het voorstel draconisch. Het zit technisch slecht in elkaar, zal voor het slachtoffer veelal op een teleurstelling uitlopen en manoeuvreert het OM, maar vooral de rechter in een onmogelijke positie. Ik zal een en ander beknopt toelichten en mij in dit deel beperken tot de hoofdzaken.Het advies betreft de vragen van artikel 350 Wetboek van Strafvordering. In de praktijk zal dat advies zich veelal beperken tot de strafsoort en strafmaat. Maar het advies kan ook gaan over bijv. de betrouwbaarheid van bepaalde getuigenverklaringen en over de vraag of een beroep op een exceptie of een verweer terecht is gedaan. Is het beroep op noodweer wel juist? De meeste verdachten zijn niet juridisch geschoold en dat leidt tot allerlei vaak begrijpelijk, maar juridisch onzinnig gekissebis, waarop de rechter doorgaans ook nog eens verplicht is in het vonnis te responderen.

Dat gekissebis wordt in de hand gewerkt door – overigens terecht – de OvJ en de verdachte c.q. zijn advocaat in de gelegenheid te stellen de “adviseur” te ondervragen. Ik denk dat die ondervraging voor menig slachtoffer of nabestaande heftig kan overkomen. De begrijpelijke emoties zullen oplaaien en de overhand nemen. Voeg daarbij het gebrek aan juridische kennis en de kans is groot dat slachtoffers en nabestaanden een oor wassing krijgen. Het zal uitlopen op een college strafrecht en strafprocesrecht en daar is het niet om te doen.

Ook het advies over de straf zal veelal slecht vallen. Voor de meeste slachtoffers en hun dierbaren is geen straf zwaar genoeg en leg dan maar eens uit dat je als OM en rechter binnen bepaalde marges moet werken en dat de gewenste straf niet mag worden geëist c.q. opgelegd. Bij dit alles zal degene die het spraakrecht annex adviesrecht uitoefent, vaak onder ede staan en riskeert hij of zij een vervolging wegens meineed wanneer welbewust wordt gelogen. Niemand zit hierop te wachten. Het slachtoffer en de nabestaanden worden getrakteerd op een teleurstelling en de rechters, die het al te druk hebben, moeten ook na de zitting volop aan de bak. Zij zijn verplicht om op “uitdrukkelijk onderbouwde standpunten” te reageren. Ga er maar aan staan. Doen zij dit niet, dan kan uiteindelijk de HR overigens vanwege gebrek aan belang een cassatieberoep niet-ontvankelijk verklaren. Dat zou wel eens reden kunnen zijn om een standpunt dat juridisch absoluut geen steek houdt, onbesproken te laten.

Er valt in technisch-juridische zin veel meer over het wetsvoorstel te zeggen. Spreekrecht en adviesrecht lopen door elkaar, de problemen bij het oproepen, de processtukken, de organisatie van de zitting en de omissie van artikel 302 lid 3 (“slachtoffer”). Daarvoor is dit niet het forum. Meer in algemene zin wil ik nog het volgende kwijt. Het voorstel scheept het slachtoffer en de nabestaanden in veel gevallen op met een reeks teleurstellingen. Dat zal het “trauma” versterken. Debet daaraan is het gebrek aan juridische kennis van de spreekgerechtigde en/of adviseur, maar ook zeker het schandelijke opportunisme van de politiek en het gebrek aan adequate voorlichting van de media, waardoor het idee dat rechters “soft” straffen en het slachtoffer in de kou laten staan, een eeuwig leven lijkt te leiden.

Het voorstel zal na enige kritiek voor de Bühne welwillend worden onthaald, want mijn geloof in kennis en gezond verstand bij de TK is tot het nulpunt gedaald, Het voorstel is bovendien een motie van wantrouwen richting het OM, maar met name richting rechters. Leg maar eens uit dat je een lagere straf oplegt dan het slachtoffer of de nabestaande voor ogen staat. Wanneer de media, niet gehinderd door kennis van zaken, er ook nog eens een schepje bovenop doet, neemt de druk op de rechter toe om hoger te straffen. En dat is misschien wel de verborgen agenda, die oud-OvJ en crimefighter Teeven er op nahoudt. Dat en het winnen van de zieltjes van kiezers.

Ik heb Teeven vroeger wel eens cursus gegeven en gesproken met leden van de TK die justitie in hun portefeuille hadden. Het gebrek aan vakkennis en visie heb ik als stuitend ervaren. Dat het slachtoffer een plaats heeft in het strafprocesrecht is niet meer dan terecht, maar laat het strafproces niet ontsporen en beperkt de rol van het slachtoffer tot het spreekrecht, wat mij betreft ook over de straf. Een beetje steun in de media van mensen die scherp kunnen lezen, hun gezond verstand gebruiken en lef hebben, zou daarbij welkom zijn.

Copyright@2013Wedzinga