Hoger beroep Oscar Pistorius

Vandaag dient het hoger beroep in de strafzaak tegen Oscar Pistorius. Er is welgeteld een dag voor uitgetrokken, waarbij het uitsluitend gaat om de juridische kwalificatie en de straf. Een typisch voorbeeld van voortbouwend appel.

In het videofragment is te zien hoezeer het op het common law georiënteerde Zuid-Afrikaanse strafrechtssysteem verschilt van het onze, dat op de m.i. volstrekt verouderde pijlers van het civil law systeem (Romeins recht) berust. Anders dan bij ons heeft de rechter niet de rol van regisseur. Hij is meer ordebewaker. Zeker in eerste aanleg. In hoger beroep gaat het vooral om een juridisch debat en in daarin spelen de vijf appelrechters een actievere rol.

In eerste aanleg werden de getuigen stevig aan de tand gevoeld door de aanklager en de advocaat. Over en weer vochten aanklager en advocaat ook nog een behoorlijk robbertje “vechten” uit. Het is veel meer een adversarial systeem. En de procespositie van de partijen komt veel beter dan bij ons tot uiting. In ons hypocriete strafrechtssysteem wordt het Openbaar Ministerie namelijk tot de Rechterlijke Macht gerekend. Volstrekt ridicuul.

Waar het in hoger beroep over gaat is of er sprake is van moord dan wel dood door schuld. Juridisch ligt het wat gecompliceerder, maar ik hou het simpel. Heeft Pistorius zijn vriendin Reeva Steenkamp tegen een vermeende inbreker verdedigd door vier keer door de gesloten deur van de badkamer te schieten? Of was er sprake van een ruzie, waarbij Pistorius zich liet gaan?

De rechter in eerste aanleg gaf Pistorius het voordeel van de twijfel en hij werd tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens dood door schuld. Hij zou met andere woorden onvoorzichtig hebben gehandeld, maar niet de intentie hebben gehad om zijn vriendin van het leven te beroven. In ons land is de kans groot dat ook als wordt uitgegaan van de lezing van Pistorius een veroordeling wegens doodslag zou zijn gevolgd. Voorwaardelijk opzet lijkt mij als bewijsconstructie in deze zaak hanteerbaar. De verhouding opzet-schuld is in het Zuid-Afrikaanse recht wezenlijk anders dan in ons recht. Dat geldt trouwens, voorzover ik kan overzien, voor de meeste common law landen.

De aanklagers willen dat Pistorius tot vijftien jaar gevangenisstraf wordt veroordeeld omdat er sprake zou zijn van moord. De vijf rechters die de zak in hoger beroep behandelen horen vandaag de argumenten van zowel de advocaten van Pistorius als de aanklagers. Die zullen hun bekend voorkomen, want het is uiteraard een herhaling van zetten. Daarna kondigen de rechters naar alle waarschijnlijkheid een datum aan voor de uitspraak. Een jury komt er niet aan te pas. Dat is in strijd met het beeld dat velen in ons land hebben van het common law systeem. een beeld dat vooral gebaseerd is op Amerikaanse films. Ook in Amerika komt echter slechts in een gering aantal stafzaken de jury in beeld. Meer dan 90% van de strafzaken wordt daar zelfs middels plea bargaining afgedaan.  

Nadat de rechters in hoger beroep uitspraak hebben gedaan, rest in de zaak Pistorius nog een instantie, namelijk het constitutioneel hof.

Copyright@Wedzinga2015